Bluesonline.pl - Marek Jakubowski wydaje książkę Kultura popularna i blues

Marek Jakubowski poszuka w książce „Kultura popularna i blues” odpowiedzi na pytania: Co dziś łączy nas z bluesem? Sentyment do tradycji muzyki popularnej? Szczególny smak estetyczny? Premiera podczas XXX festiwalu Jesień z Bluesem.

Od autora

Co dziś łączy nas z bluesem? Sentyment do tradycji muzyki popularnej? Szczególny smak estetyczny? Potrzeba sięgania po jeszcze jeden środek niwelujący „pustkę egzystencjalną”? Pragnienie hedonistycznej podniety płynącej z eksploatowania oswojonego kulturowo schematu? A może, będąca wynikiem wyobcowania z „przymusu” reguł wspólnotowych zapewniających podstawy życia społecznego, potrzeba chwilowego określenia się w kontekście wybranych przez nas rytuałów?

Obserwujemy jak kultura popularna dokonuje niepohamowanej inwazji na coraz większe obszary życia (z jednoczesnym marginalizowaniem kultury wysokiej). Faktem stało się wzajemne oddziaływanie na siebie bluesa i kultury popularnej. Siła jej wyznacza sposób istnienia i naszą percepcję tej muzyki w obrazie powstałym w popkulturowej katarakcie. Stworzyła kogoś określanego dziś częściej konsumentem, niż odbiorcą.

Nasze uczestnictwo w popkulturze jest aktywnością zachodzącą w dynamicznej sieci informacyjnych powiązań, nowych rodzajów kontaktów, relacji towarzyskich, a blues dostępny we współkreowanej przez tę kulturę postaci, stanowi medium służące jednoczeniu się we wspólnotę, w sferze manifestowanych, ujednoliconych rytuałem, emocji. Staje się reprezentacją naszej tożsamości, skonstruowanej poprzez doświadczenie cielesne, przez bycie razem w określonym czasie i miejscu. Tworzony przez kogoś i dla kogoś poddawany jest recepcji i interpretacji w powstających więziach społecznych. Odnajdujemy go dziś dla naszych przeżyć i emocji w theatrum obrzędów popkultury.

Mam okazję, ponownie dzięki mecenatowi Białostockiego Ośrodka Kultury, publikować zbiór tekstów, tym razem koncentrujących się wokół istnienia bluesa „w czasach popkultury”. Po "Szkicach z kultury bluesa" pozostały jeszcze wątki, tematy i pytania, nie dające mi spokoju, warte podjęcia, bądź też choćby tylko dotknięcia, które uruchomiły we mnie chęć przyjrzenia się bluesowi w kulturze popularnej. Poruszane tu zagadnienia, przejawiające się w literaturze angloamerykańskiej, lecz nieobecne u nas w rozmowach o kulturze bluesa, są w mym przekonaniu frapujące i ważne nie tylko dla dociekliwych.

Chciałbym, aby Czytelnik nie potraktował tej książki jako zamiaru strącenia bluesa z piedestału, odarcia go z jakiejś metafizycznej tajemnicy – rzeczywistej, bądź przypisanej mu – i sprowadzenia do poziomu artystyczno-estetycznej podrzędności. Spojrzenie na bluesa funkcjonującego w popkulturowej dominacji nie jest wcale bezzasadne. Kiedy w postaci towarowego produktu rozpoczął wędrówkę po świecie, wnikając w tkankę kultury popularnej, kształtował ją i zarazem ulegał jej.

Żywotność i rozwój bluesa wiąże się z jego obecnością na rynku muzycznym, na którym „rywalizuje” i współistnieje z innymi stylami, często nazbyt zbliża się, a nawet upodabnia do nich. Przez alianse i dyfuzje elementów uczestniczy w procesach, jakim poddawane są popkulturowe wytwory. Jest efektem reprodukcji kultury, przetwarzania przekonań i wartości. Blues trafił na targowisko idei, którym zarządza kultura popularna, i pozostaje niewyeksploatowanym, jak dotąd, złożem przyjemności, zabawy. Poddawany różnicowaniu swoich znaczeń i zmianom swej funkcji, stał się częścią naszego doświadczenia, naszego sposobu bycia w świecie i postrzegania go.

Nazywana postmodernistyczną (ponowoczesną) nasza „dzisiejszość” sprzyja osamotnieniu i izolowaniu jednostki, a ponieważ nadal istnieje w nas potrzeba wspólnoty zbudowanej na emocjach, tworzymy ją sięgając do popkultury i jej mediów. Szukamy w miarę stabilnych punktów odniesienia i właśnie blues, dla niektórych, staje się jednym z nich - źródłem naszej chwilowej tożsamości i przyjemności. Zagubieni w po-tradycyjnej rzeczywistości dostrzegamy w nim coś, co chroni naszą tożsamość przed „upłynnieniem”, umożliwiając jej formowanie w doraźnej wspólnocie.

Podkreślmy, że fani bluesa nie znajdują się dziś poza obszarem gry o duszę konsumenta, ale też potrafią kreatywnie wykorzystywać swoje konsumpcyjne możliwości. Uczestnicząc w kulturze popularnej, która jest komunikacyjnym obszarem kontestacji znaczeń przekazu, tworzą własne znaczenia. Nabywają też popkulturowej tożsamości zadomowionej w muzyce popularnej.

Zdaję sobie sprawę ze słabnącej roli wiedzy humanistycznej, którą zastępują zwykle tabloidowe uproszczenia i gotowe schematy uwalniające od trudu krytyczno-interpretacyjnego. Mimo to, zamiast faktografii czy życiorysów będących dziś w randze najważniejszej wiedzy, proponuję refleksję pozwalającą dostrzec i zrozumieć, jak i po co blues istnieje w kulturze popularnej, zachęcić do refleksji nad kulturową sytuacją, w jakiej żyjemy z bluesem; z jego wizerunkiem odbitym w zwierciadle popkultury. Czytelnicy moich Szkiców z kultury bluesa znajdą tu kontynuację niektórych wątków, jakie pojawiły się w nich czy to w formie zarysu problemu, czy też pytań. I jeśli nie udaje mi się podać wyczerpujących odpowiedzi, to w wielu przypadkach staram się nie pozostawiać ich w bezkonkluzywnym zawieszeniu. Pozostaje mi żywić nadzieję, że w prezentowanych tekstach dostrzegą oni walory heurystyczne, skłaniające do własnych dociekań nad teraźniejszością bluesa i byciem z nim w obszarze kultury popularnej, w której, mówiąc słowami Zygmunta Baumana, „wszyscyśmy (…) po uszy zanurzeni”.

Marek Jakubowski

Premiera książki będzie miała miejsce 19 listopada 2014 roku podczas XXX festiwalu Jesień z Bluesem. Początek spotkania w kawiarni Fama o godz. 18, po rozmowie z autorem na scenie zagra Fingerstyle Bob & The Blues Society. Wstęp wolny.